Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku ( sygn. akt III CKN 392/99 ) opublikowanego w OSNC z roku 2000 nr 1 poz. 71.
Kasacja musi być sporządzona i wniesiona przez adwokata lub radcę prawnego ( art. 3932 § 1 kpc ). Mimo, że autorem kasacji może być tylko uprawniony prawnik, za oczywiste należy uznać, że przynajmniej pożądana, jeśli nie konieczna jest tu osobista rozmowa z zainteresowanym klientem, w szczególności gdy adwokat ( radca prawny ) nie uczestniczył w poprzednich instancjach postępowania sądowego. Klient ( strona ) jest z reguły faktycznym współautorem kasacji w swojej sprawie, a przynajmniej powinien być akceptantem rozwiązań ( żądań ) zaproponowanych przez uprawnionego autora - zawodowego pełnomocnika. Choroba to zdarzenie losowe na które z całą pewnością strona wpływu nie ma, objawiająca się cechami nagłości i istotnej uciążliwości. Chory może mieć problemy z wykonywaniem prostych czynności z powodu osłabienia, bólu czy wysokiej gorączki. Często potrzebuje opieki osób zdrowych. Ma problemy z jasnym i logicznym myśleniem. Jeśli by nawet stan chorego nie był aż tak poważny, to nie są znane przypadki aby adwokaci ( radcy prawni ) wizytowali potencjalnych klientów cierpiących na dolegliwości uniemożliwiające im wyjście z domu, choćby z obawy o własne zdrowie. W bardzo ważnych i pilnych sprawach ( np. sporządzenie testamentu czy przesluchanie ciężko chorego świadka lub strony przez sędziego delegowanego ) określona czynność może odbyć także w miejscu zamieszkania ( pobytu ) określonej osoby, jednak znane są sytuacje gdy wyznaczone przesłuchania sądowe były odwoływane w przypadkach chorób osób, które miały zeznawać przed sędzią delegowanym. Poza tym choroba zawsze stanowi podstawę usprawiedliwienia nieobecności ( braku udziału ) we wszystkich postępowaniach sądowych, powodując konieczność odroczenia sprawy ( gdy dotyczy to strony ) lub tzw. „zdjęcia sprawy z wokandy”, gdy dotyczy sędziego ( ławnika).
Zauważyć należy, że Sąd Najwyższy w swoim postanowieniu bardzo wyraźnie podzielił czynności procesowe na te które strona procesu cywilnego może wykonać osobiście oraz na takie które muszą być dokonane przez zawodowego pełnomocnika tj. adwokata lub radcę prawnego, do których należy wniesienie skargi kasacyjnej. Jeśli strona mająca legitymację do osobistego dokonania czynności procesowej była chora nawet ostatniego dnia upływu terminu na dokonanie danej czynności procesowej to zgodnie z powołanymi w treści postanowienia orzeczeniami Sądu Najwyższego z 11 pażdziernika 1974 r. III CRN 223/74 oraz z 20 marca 1969 r. III CRN 461/68 ) nie można jej zarzucić braku winy w uchybieniu terminu. Gdy natomiast czynności wymaga tzw. przymusu adwokackiego - w myśl rozumowania Sądu Najwyższego - strona chora być nie może nie tylko ostatniego dnia upływu terminu ale również w ciągu ostatnich trzech dni. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 1937 r. C II 47/37 ( RPEiS 1938 nr 2 s. 416 ) którego pogląd podziela Sąd Najwyższy w swoim postanowieniu ( przytoczonym zresztą niezbyt precyzyjnie, w oryginale: „Strona, która na trzy dni przed upływem terminu do wniesienia kasacji nie udzieliła swemu pełnomocnikowi procesowemu jeszcze zlecenia co do sporządzenia kasacji, nie może żądać przywrócenia terminu, choćby w tych ostatnich trzech dniach była chora.” ) należy uznać za nieco kontrowersyjne. Art. 86 kpc traktuje tak samo działaniem strony jak działanie jej pełnomocników ( „Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników” ). Dobitniej określa to art. 32 ust. 1 zd. 1 Konstytucji ( „Wszyscy są wobec prawa równi”). Sąd Najwyższy wprowadza nierówność podmiotów upośledząjąc zawodowych pełnomocników, a niejako „przy okazji” krzywdząc strony, które z usług tych pełnomocników „zmuszone” są - zgodnie z literą prawa - korzystać. Sąd Najwyższy uznaje trzydniowy termin za niewystarczający do napisania kasacji. Przeszło sześćdziesiąt lat temu może tak było, ale przy obecnej technice ( komputery, programy prawnicze, ksero, fax ) nie jest to niemożliwe nawet jeśli klient nie posiada pełnej dokumentacji akt sprawy. Jeśli bowiem adwokat czy radca prawny podejmuje się sporządzenia kasacji nawet na trzy dni przed upływem terminu do jej wniesienia znaczy, że zostanie ona napisana we właściwy sposób mimo krótkiego czasu. Adwokat ( radca prawny ) nie powinien zatem odmawiać pomocy prawnej z powodu krótkiego terminu na jej podjęcie, jeżeli przy optymalnej organizacji swojego czasu i bez istotnych szkód dla sprawa innych klientów może się danej sprawy podjąć. Istotnym jest również fakt, że orzecznictwo dopuszcza możliwość przywrócenia terminu na wniosek adwokata ( odpowiednio radcy prawnego ) który po ustanowieniu w sprawie uzna, że termin do wniesienia kasacji jest niewystarczający w stopniu prowadzącym do jego uchybienia ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1997 roku II CZ 38/97, OSNC 1997 nr 10 poz. 152 ). Poza tym nie należy zapominać, że strona nie musi wiedzieć ile czasu potrzebuje zawodowy pełnomocnik do napisania skargi kasacyjnej; czy jest to kwestia kilku dni czy kilku godzin. Zwrócić uwagę należy również, że postanowienie z 10 czerwca 1999 roku stanowi próbę ograniczenia prawa do kasacji, a co za tym idzie wolności obywatelskiej.
Teza orzeczenie z 1937 roku na którym opiera się glosowane postanowienie została opublikowana bez uzasadnienia tylko w „Ruchu Prawniczym Ekonomicznym i Socjologicznym”. Jego brak uniemożiwia analizę motywów, które kierowały wtedy Sądem Najwyższym. Skoro jednak Sąd Najwyższy w glosowanym postanowieniu sięgnął, do orzeczenia sprzed ponad sześćdziesięciu lat, traktować je należy jako stanowisko incydentalne i przypuszczać, że w podobnych sytuacja - podczas istnienia w prawie polskim instytucji skargi kasacyjnej - sądy postępowały inaczej.